HİSSE SENEDİ

Hisse Senedi İşlemleri:

Borsa denildiği zaman akla genellikle hisse senetleri gelir. Bunun nedeni de, borsa binaları hisse senetlerinin ticari işlemlerde kullanılmaya başlamasıyla kurulmuştur. 15. yüzyılda Dünya Deniz Ticareti’nin gelişim gösterdiği dönemde kıymetli evraklar ilk defa ticari işlemlerde kullanılmıştır. Kullanılan ilk kıymetli evrak ise poliçelerdir. Daha sonra da hisse senetleri bu ticari işlemlere dahil olmuştur. Yapılan ilk işlemler sokak köşelerinde, kahvehanelerde ve belirli yerlerde toplanılarak yapılmıştır. Hisse senetlerinin o dönemlerde el değiştirmesi tahmin edeceğiniz üzere az bir işlem hacmine sahiptir. Deniz aşırı ticarette, hisse senetlerinin el değiştirmesinde artan işlem hacmi ise işlemlerin daha güvenli yerlerde ve kayıt altına alınarak yapılması gereksinimini doğurmuştur. Borsaların güvenli yerler olduğunu da bu ihtiyaç kanıtlamaktadır. Borsada yapılan işlemler güvenlidir ve denetimler sonucunda yapılmaktadır.

Borsada Hangi Hisse Senetleri Alınıp Satılır?

Hisse senetleri:

sermaye şirketlerinin ortaklarına, ortaklıklarını ve paylarını belirlemek amacıyla verdikleri kıymetli evraklardır. Ortaklara verilen bu hisse senetleri, sahiplerine bazı haklar kazandırmaktadır. Bu haklar ise;
• Rüçhan hakkı; bedelli sermaye artırımına katılma hakkı.
• Kardan pay alma hakkı; temettüden her ortak kendi payını alır.
• Oy kullanma hakkı; şirket ile ilgili alınacak kararlarda oy kullanabilir.
• Yönetime katılma hakkı; şirket yöntemi ile ilgili hak tanır.
• Tasfiyeden hisse oranında pay alma hakkı.
• Bilgi edinme hakkı; şirket ile ilgili her türlü bilgiden haberdar olma hakkı tanır.
Hisse senetlerinin alım satımının yapılması demek bu hakların devrini bazı durumlarda söz konusu kılarken bazı durumlarda devri kapsamamaktadır. En basit örnek olarak, borsadan alınıp satılan hisse senetlerinde hakkın devri söz konusu değildir. Hisse senetleri tanıdığı haklara ve özelliklerine göre çeşitli türlere sahiptir. En çok bilinen hisse senedi türü ise Adi ve İmtiyazlı hisse senetleridir. İmtiyazlı hisse senetleri özellikle Amerika gibi gelişmiş ülkelerde kullanılmaktadır. Türkiye’de ise İmtiyazlı hisse senetlerinin kullanımına izin verilmemektedir ve yatırımcılar tarafından alınıp satılamamaktadır. Türk Ticaret Kanunu 409. Maddesi‘ne göre, hisse senetleri Hamiline Yazılı Hisse senetleri ve Nama Yazılı Hisse Senetleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Nama yazılı olan hisse senetleri sahiplerinin isimlerine kaydedilmiştir. Bu hisse senetlerinin borsada alınıp satılması söz konusu değildir ve borsaya kayıtlı olmayan şirketlerin hisseleri Türk Ticaret Kanunu’na göre işlem görmektedir. Nama yazılı olan hisse senetlerinin borsada alınıp satılması istendiği zaman ise hamiline çevrilmeleri gerekir ve Borsa İstanbul’a kayıt (kote) ettirilmesi gerekir. Hamiline yazılı hisse senetlerinde ise o senedin hamili kimse hak sahibi o kişi sayılmaktadır. Bu kişi de, ya ibraz edendir ya da Takasbank dökümünde kime kayıtlı görünüyorsa o kişidir. Ülkemiz borsasında işlem gören tüm hisse senetleri hamiline yazılı hisse senetleridir. Yine hamiline yazılı olan hisse senedinin borsada işlem görebilmesi için Borsa İstanbul’a kote edilmesi gerekmektedir.

Hisse Senetlerinin Borsaya Kote Edilmesi

Borsaya kote olmayan bir hisse senedinin, borsada alınıp satılması söz konusu olamaz. Halka arz edilecek olan hisse senetlerinde borsa izni gerekir. Bu amaçla da bu hisse senetleri borsaya kaydedilir. Borsaya kaydı yapılmamış olan hisse senetlerinin ticari işlemi mümkün değildir. Bir hisse senedinin borsaya kote edilmesi, o hisse senedinin borsa tarafından tanındığı ve alım – satım işleminin yapılabileceği anlamı taşımaktadır. Hangi hisse senetlerinin alınıp satıldığı da bu şekilde belirlenmektedir. Kotasyon işlemi iki şekilde yapılır: Tam Kotasyon ve Kısmi Kotasyon. Tam kotasyonda bir şirkete ait olan ve ortaklık hakkı veren tüm menkul kıymetlerini kapsamaktadır. Kısmi kotasyon ise işlem görecek olan menkul kıymetlerin kote ettirilmesidir. Borsaya yalnızca ortaklık hakkı veren veya alacaklılık hakkı veren, aynı zamanda da SPK tarafından menkul kıymet olarak kabul edilen sermaye piyasası araçları kote ettirilebilir. Kote ettirilen ve işlem görecek olan hisse senetleri Borsa Bülteni ile ilan edilmektedir ve ilgili pazarlara dahil edilmektedir.

Borsada Hisse Senedi Nasıl Alınır?

Yatırım aracıyla borsadan bir hisse senedi satın almak istiyorsanız, izlemeniz gereken temel bir yol bulunmaktadır. Ama tüm bu işlemlere başlamadan önce borsa bilgisine ve deneyimine sahip olmanız gerekmektedir. Borsada kayıp yaşamadan başarılı işlemler gerçekleştirmenin temeli borsa bilgisi, piyasa takibi, analizler, yatırım stratejileri ve psikolojik açıdan borsada işlem yapmaya hazırlıklı olmaktır.

Borsada aracı kurumu seçimi?

Birikimlerinizi değerlendirmek için borsadan bir hisse senedi satın almak istiyorsanız, öncelikli olarak borsaya üye olan bir aracı kurumu seçmeniz gerekir. Hisse senedi yatırımı yapmak isteyen kişi bizzat borsadan bir hisse senedi satın alamaz. SPK tarafından yetki belgesine sahip ve borsadan “Borsa Üyelik Belgesi” almış olan aracı kurumlar aracılığı ile bir yatırımcı borsadan hisse senedi satın alabilir. Bu nedenle de öncelikli olarak bu aracı kurumları araştırmanız ve tercih etmeniz gerekir.

Yatırım Hesabı:

Yatırımcıların aracı kurum seçimini yaptırdıktan sonra borsada alım – satım işlemleri gerçekleştirebilmek için vadesiz bir yatırım hesabına sahip olmaları gerekmektedir. Aracı kurum üzerinden açtırılacak olan yatırım hesabı için bu kuruma gitmeniz ve gerekli işlemleri yerine getirmeniz gerekir. İşlemleri yerine getirdikten sonra aracı kurum her müşteriye özel olarak bir hesap numarası vermektedir. Yatırımcılar bu hesap numaralarını her işleminde kullanabilir. Aynı zamanda bir aracı kurumun müşterisine vermiş olduğu hesap numarasını başka bir müşteriye verebilmesi için Çerçeve Sözleşmesi’nin sona ermesinden sonra 10 yıl geçmesi gerekmektedir.

Çerçeve Sözleşmesi

Aracı kurumlar yatırım hesabı başvurusunda bulunan yatırımcının Çerçeve Sözleşmesi’nde yer alan bilgilerini ülkemiz takas ve saklama merkezi olan Takasbank’a bildirmesi gerekir. Çerçeve Sözleşmesi ise aracı kurum ve yatırımcı arasında anlaşma sonucunda oluşturulur. Aracı kurumlar müşterileri ile alım – satıma aracılık etme, portföy yöneticiliği, yatırım danışmanlığı gibi konularda hizmet vermeden önce bu yazılı sözleşmeyi yapmak zorundadır. Sözleşme hükümleri de taraflar arasında belirlenmektedir. Yatırımcının Çerçeve Sözleşmesi’ni imzaladıktan sonra ıslak imza bulunan bir nüshayı alması gerekmektedir.

Komisyon Oranı:

Aracı kurum ve yatırımcının arasında komisyon oranının (kurtaj) belirlenmesi gerekmektedir. Bu amaçla yatırımcının aracı kurum ile bu konuda da anlaşmaya varması büyük bir önem taşımaktadır.

Hesaba Para Yatırma:

Aracı kurum üzerinden açtırılan yatırım hesabının aktif hale gelmesi ile birlikte hesaba para yatırılması gerekmektedir. Hesaba yatırılması gereken bu tutarın minimum, borsa başlangıç teminatı kadar olması ve yapılacak işlemler için gerekli olan tutar kadar olması gerekmektedir.

Hisse Senedi Seçimi:

Borsadan yatırım amacıyla bir hisse senedi satın alınacağı zaman öncelikli olarak bu hisse senedinin gelecekte değer kazanıp kazanmayacağı, fiyatın hangi yönde ilerleyeceğinin bilinmesi gerekmektedir. Bunun içinde hisse senedinin ait olduğu şirketin, sektörün analiz edilmesi gerekmektedir. İyi bir piyasa takibi yapılması ve fiyat grafiklerinin analiz edilmesi gerekir. Şirkete ait geçmiş ve gelecek bilgilerinin bilinmesi gerekir. Bu şekilde bir hisse senedinin değer kazanacağı ve alındığı takdirde vade sonunda kar elde edileceği belirlenmektedir.

Hisse Senedi Alım Emrinin Verilmesi:

Günümüzde borsa emirleri internetten kolaylıkla verilebilmektedir ve bu yatırımcılar için büyük bir avantajdır. Borsa emirleri piyasa iki aşamada iletilmektedir. Yatırımcı direkt olarak emirlerini piyasaya iletememektedir. Yatırımcı gerekli emirleri öncelikli olarak aracı kuruma iletir. Aracı kurum da bu emri borsaya uygun düzenlemeleri yaparak piyasa iletir. Bu emirler yazılı veya sözlü olarak iletilebilmektedir.
Yatırımcının aracı kuruma vereceği emirde bulunması gereken temel unsurlar ise;
• Aracı kurumun unvanı,
• Yatırımcının adı ve soyadı,
• Emrin alım emri mi, satım emri mi olduğu. Aynı zamanda limitli emir mi, serbest emir mi olduğu belirtilmelidir,
• Emrin geçerlilik süresi,
• Satılacak veya alınacak menkul kıymetin cinsi, adedi ve varsa nominal değeri,
• Emrin verildiği yer, tarih, saat ve dakikası,
• Emrin ilk seansta mı, geçerlilik süresi içerisinde uygun olan bir seansta mı borsaya iletileceği,
• Aracı kuruma verilecek müşteri emir numarası.
Müşteri emrinde belirtilen bu unsurlar, aracı kurum tarafından borsaya uygun bir dille ve yazılı olarak iletilir. Emirde belirlenen şartlar karşılandığında ise yatırımcı borsadan hisse senedini almış olur.

Hisse Senedi Ne Zaman Alınır?

Yatırım amacıyla bir hisse senedi satın almak istiyorsanız, genel olarak karar verilmesinden zorlanan konu ne zaman satın alınmasıdır. Elbette bu soru için kesinlikle tek bir cevap olamaz. Her yatırımcının kendi stratejileri doğrultusunda belirlediği bir satın alma zamanı bulunmaktadır. Ama en genel yatırım felsefesi fiyatların en düşük olduğu noktadan satın almaktır. Bir hisse senedini değer kazanacağını öngördüğünüz zaman satın almanız gerekmektedir. Bunun için de tepe ve dip noktalarını (destek – direnç) iyi bir şekilde belirlemeniz gerekmektedir. Hisse senedi analizleri hakkında bilgi ve deneyim kazanmanız bu noktada size yardımcı olacaktır.

Borsada Hisse Senedi Nasıl Satılır?

Borsadan satın almış olduğunuz hisse senedinin değer kaybetmeye başlayacağını anladığınız veya öngördüğünüz zaman bu hisse senedini elden çıkartmanız gerekir. Bu noktada kar elde etmek, borsadan para kazanmak amacıyla satın aldığınız hisse senedini almadan önce ve aldıktan sonra iyi bir şekilde piyasa takibi yapmanız gerekir. Piyasa takibini kapsayan konular kısaca, hisse senedinin fiyatında dalgalanmaya neden olacak faktörler ve borsada dalgalanmaya neden olacak faktörlerdir. En temele bakılacak olursa da, fiyatların arz – talep dengesine göre belirlendiği ve arz – talep üzerine etkili olan tüm faktörlerin takip edilmesini kapsadığı görülecektir. Bilindiği gibi borsada yapılan alım – satım işlemlerinin temeli, bir yatırım aracının fiyatı düşükken satın almak ve fiyatın tepe noktasına ulaştığı noktadan satmaktır. Borsada para kazanmak için bu tepe ve dip noktalarının iyi bir şekilde tayin edilmesi gerekmektedir. Borsa nasıl oynanır öğrenmek isteyen kişilerin öncelikli olarak öğrenmesi gereken temel bilgilerden birisi budur. Satın alınan bir hisse senedinin gelecekte değer kazanacağı ve ait olduğu sektör ile şirketin gelecekte değer kazanacağı anlaşılmaktadır. Aynı şekilde hisse senedi satılıyorsa demek ki, hisse senedi değer kaybedecektir. Ama şirketin ve sektörün de değer kaybedeceği anlamı taşımamaktadır. Teknik analizcilerin inanışına göre fiyatların en yüksek seviyeye ulaştığı anda direnç noktası kırılmamışsa fiyatlar düşecektir. Ama bu şirketin değer kaybettiği anlamına gelmemektedir. Yatırımcının borsa beklentileri çerçevesinde satın almış olduğu hisse senedi, yatırımcının hedeflerine ulaştığı anda elde çıkarılmaktadır. Bu noktaya karar vermek ise büyük bir önem taşımaktadır. Borsada meydana gelen kayıpların bir kısmı bu kararsızlıktan kaynaklanmaktadır. Hedefine bağlı kalmayan yatırımcı, fiyatın daha da yükseleceğini bekleyerek hisse senedini elinden çıkartmadığı tepe noktasından sonra kayıp yaşayacaktır. Bu nedenle de yatırımcı bir alım – satım işlemi başlatmadan önce hedeflerini belirlemeli ve bu hedefe bağlı kalmalıdır.

Satış Fiyatının Belirlenmesi:

Hisse senedinin satışı gerçekleştirirken, hangi fiyattan işlemi sonlandırmak istediğini belirlemeniz gerekmektedir. Aynı zamanda bu işlemi son fiyat, ortalama fiyat, alış, satış, yüksek, düşük, tavan ve taban fiyatlardan da gerçekleştirebilirsiniz. Bu fiyatlar hisse senedinin en son alış – satış fiyatını, son seans içerisinde ulaştığı tavan ve taban fiyatını, son seans içerisinde işlem gördüğü son fiyatı, son seans içerisinde işlem gördüğü ortalama fiyatı ifade etmektedir.

Satış Miktarının Belirlenmesi:

Satışını gerçekleştirmek istediğiniz hisse senedinin portföyünüzde bulunan mevcut miktarını işlemi gerçekleştirdiğini platformda görürsünüz. Buradan o hisse senedinin ne kadarını satmak istediğinizi belirlemeniz gerekmektedir. Satılabilir miktarın birimi lot olarak belirtilmelidir.

Satış Emri Vermek ve Satışı Onaylamak:

Verdiğiniz emrin geçerlilik süresi dolduğu zaman ve satış işlemini başlatmak istediğini zaman satış fiyatını ve miktarını belirleyerek satış emrinizi vermeniz ve emri onaylamanız gerekir. Onayı vermeniz sonucunda da satış işleminiz aracı kurum vasıtasıyla gerçekleştirilmiş olur.

Hisse Senedi Ne Zaman Satılır:

Bir hisse senedinin alımına karar vermek gibi satımına kadar vermek de büyük bir önem taşımaktadır. Pişmanlık ve kayıp yaşamamak adına alım – satım işlemlerinin başlatılacağı noktaların iyi bir araştırma sonucunda belirlenmesi gerekmektedir. Aynı zamanda uzun vadeli mi, kısa vadeli mi bir satış olduğuna karar verilmelidir. Daha öncede değindiğim gibi bir hisse senedi düşük fiyattan satın alınır ve fiyat yükseldiğinde elde çıkartılır. Satışı gerçekleştirmek için doğru zamanın gelip gelmediğine karar vermek yine yatırımcıdan yatırımcıya değişen bir konudur. Bu amaçla iyi bir piyasa takibi ve analiz yapmak gerekmektedir.

İnternetten Hisse Senedi Alım – Satımı:

Günümüz teknolojisi göz önünde bulundurulduğu zaman yatırım işlemlerinin eskiye göre çok daha kolay ve hızlı bir şekilde gerçekleştirildiği görülecektir. Borsa işlemlerinin internet ortamına taşınması sayesinde kişilerin borsa seans salonlarında geçirdiği vakit çok daha iyi bir şekilde değerlendirilmeye başlamıştır. Aynı zamanda gürültülü ve stresli bir ortam olan seans salonlarında alım – satım kararı almak yerine ev gibi rahat ortamlarda bu kararı almak daha sağlıklı olacaktır. İnternetten hisse senedi alım – satımı, yine aracı kurum ile yatırımcı arasında gerçekleştirilir. Yatırımcı internet üzerinden gerçekleştirdiği piyasa takibi ve analizler neticesinde aracı kuruma gerekli emirleri vererek borsa işlemlerini gerçekleştirmiş olur. Piyasa takibinin daha etkili bir şekilde gerçekleştirilmesi adına internet kullanımı büyük bir avantajdır. Tüm dünya piyasaları hakkında çok kısa bir sürede haberdar olunarak daha sağlıklı yatırım kararları almak mümkündür.

Forex Piyasasında Hisse Senedi Alım – Satımı

Forex piyasası günümüzün en kazançlı finans piyasası olarak görülmektedir. 2010 yılında SPK tarafından getirilen düzenleme ve denetlemeler sonucunda ülkemiz yatırımcılarının da güvenini kazanan forex piyasası, diğer piyasalara göre daha avantajlı yatırım işlemleri sunmaktadır. Forex piyasası genellikle hisse senetleri ile birlikte anılmasına rağmen emtialar, hisse senetleri ve borsa endeksleri ile de işlem yaptırmaktadır. Ayrıca borsa ve diğer piyasalara göre bu yatırım araçlarından forex piyasasında daha yüksek kazanç elde edilmektedir. Forex piyasasında hisse senedi alım – satımı yapmak piyasanın işlem özellikleri nedeniyle borsaya göre daha avantajlı sayılabilir. Forex piyasasında çift yönlü işlem özelliği sayesinde hem değer kazanacak olan hisse senedinden hem de değer kaybedecek olan hisse senedinden kazanç elde edilebilir. Kaldıraç sistemi sayesinde elde edilecek olan kar oranı 100 katına kadar arttırılabilir. Belki de en önemli özelliklerinden birisi olarak küresel bir piyasa olduğu için tüm dünya hisse senetleri ile forex piyasasında işlem yapılabilmektedir. Aynı zamanda forex piyasasında emirler direkt olarak yatırımcı tarafından piyasaya iletilmektedir. İşlemlerin gerçekleştirildiği işlem platformu üzerinden basit bir şekilde hisse senedi alım – satım emri verilebilir. Forex piyasasının tüm dünya üzerinden yönetilen bir piyasa olması nedeniyle hafta sonraları hariç haftanın 5 günü 24 saat boyunca hisse senedi alım – satımı gerçekleştirilebilir.

Sonuç

Borsa nasıl oynanır ve borsadan nasıl para kazanılır konularını işlediğimiz bu site içerisinde, belki de yatırımcıların en çok merak ettiği hisse senedi alım – satım işlemlerine detaylı bir şekilde değinmek istedim. Birikimlerinizi borsada bilinçli bir şekilde değerlendirdiğiniz sürece minimum riskle maksimum kazancı hedefleyebilirsiniz. Günümüz olanaklarından tam olarak faydalanarak borsada yatırım işlemlerinizi daha etkili bir şekilde gerçekleştirebilirsiniz.